Obrzęk limfatyczny i żylny

Obrzęki mogą być:

• miejscowe – dotyczą jednej części ciała, np. nogi lub ręki,

• uogólnione – obejmują większą część ciała, czasem całe ciało.

Czasami obrzęk powstaje po długim staniu, upale czy wysiłku, ale może też być sygnałem choroby wymagającej leczenia.

Jak powstaje obrzęk?

W zdrowym organizmie płyn krąży między naczyniami krwionośnymi, limfatycznymi i tkankami w równowadze. Obrzęk pojawia się, gdy ta równowaga zostaje zaburzona. Najczęstsze przyczyny to:

• zwiększona przepuszczalność naczyń (np. przy stanie zapalnym, alergii),

• wzrost ciśnienia w żyłach (niewydolność żylna, zakrzepica),

• choroby serca, nerek lub wątroby,

• blokada odpływu limfy,

• zaburzenia składu płynów ustrojowych (np. niedobór białka).

Najczęstsze rodzaje obrzęków

1. Obrzęk limfatyczny

Powstaje, gdy układ limfatyczny nie odprowadza prawidłowo limfy.

Objawy:

• opuchlizna nóg lub rąk, początkowo miękka, z czasem twardnieje,

• napięta skóra, uczucie ciężkości, ból, pieczenie, ograniczenie ruchomości,

• łatwiejsze powstawanie stanów zapalnych skóry.

Przyczyny:

leczenie onkologiczne (usunięcie węzłów chłonnych, radioterapia), wady wrodzone, urazy, infekcje, otyłość.

Leczenie i profilaktyka:

• drenaż limfatyczny,

• terapia uciskowa (pończochy, rękawy),

• ćwiczenia i ruch wspomagające krążenie limfy,

• pielęgnacja skóry i utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Kiedy zgłosić się do lekarza:

• obrzęk utrzymuje się lub narasta,

• pojawiają się zmiany skórne, ból, gorączka,

• ograniczona ruchomość kończyn.

2. Obrzęk żylny

Związany z przewlekłą chorobą żylną – krew zalega w żyłach i przesiąka do tkanek.

Objawy:

• opuchnięte kostki i łydki, nasilające się wieczorem,

• uczucie ciężkich nóg, ból, pieczenie, widoczne żylaki, pajączki,

• mniejsze po odpoczynku rano.

Zakrzepica żył głębokich to stan nagły, groźny dla życia:

• jednostronny, bolesny obrzęk nogi,

• zaczerwienienie, ocieplenie skóry, napięcie, twardość nogi.

Leczenie:

• obrzęki żylne: pończochy uciskowe, aktywność fizyczna, leki flebotropowe, czasem zabiegi flebologiczne,

• zakrzepica: pilna konsultacja lekarska, leki przeciwzakrzepowe, terapia uciskowa, czasem hospitalizacja lub zabiegi mechaniczne.

Profilaktyka:

• unikanie długiego siedzenia lub stania,

• utrzymanie prawidłowej wagi,

• noszenie pończoch uciskowych,

• regularna aktywność fizyczna.

3. Lipodemia (obrzęk tłuszczowy)

Przewlekła choroba tkanki podskórnej, zwykle u kobiet, często mylona z otyłością.

Objawy:

• symetryczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w nogach (rzadziej ramionach),

• nie obejmuje stóp i dłoni,

• ból przy ucisku, siniaki, uczucie ciężkości i ograniczenie ruchomości,

• dysproporcja sylwetki: wąska talia, masywne kończyny.

Przyczyny:

hormony, predyspozycje genetyczne, zaburzenia mikrokrążenia.

Stadia choroby:

od łagodnego dyskomfortu (I) do zaawansowanego obrzęku limfatycznego i ograniczeń ruchowych (IV).

Leczenie:

• Zachowawcze: terapia uciskowa, drenaż limfatyczny, ćwiczenia odciążające stawy (np. pływanie), zdrowa dieta, wsparcie psychologiczne,

• Chirurgiczne: liposukcja wodna lub wibracyjna (w wybranych przypadkach).

Konsekwencje nieleczonej choroby:

przewlekły ból, problemy ze stawami, wtórny obrzęk limfatyczny, obniżona jakość życia i problemy psychiczne.

Kiedy pilnie udać się do lekarza?

• Nagły, jednostronny, bolesny obrzęk nogi – ryzyko zakrzepicy,

• Obrzęk twarzy, szyi lub języka utrudniający oddychanie lub połykanie,

• Obrzęk wokół rany z bólem, zaczerwienieniem i gorączką,

• Obrzęk po ukąszeniu owada w gardle lub ustach z dusznością,

• Obrzęk utrzymujący się ponad 2–3 tygodnie bez wyraźnej przyczyny.

Podsumowanie

Obrzęki mogą mieć różne przyczyny – od przemęczenia po poważne choroby, takie jak przewlekła choroba żylna, zakrzepica, lipodemia czy obrzęk limfatyczny. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie pomagają zmniejszyć objawy, poprawić komfort życia i zapobiec powikłaniom. Nie lekceważ pierwszych sygnałów – szybka reakcja jest kluczowa dla zdrowia.